Pałacyki, wille, domy - takie były i są kieleckie rezydencje [ZDJĘCIA]

Okazały budynek ma powierzchnię 1,3 tys. m kw. Został wybudowany w latach 1876-1880 według projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego. Jak pisze prof. Andrzej Żaboklicki w kwartalniku 'Renowacja i Zabytki', to inwestycja pochodzącego ze Słowenii Jana Hönigmana, właściciela hotelu, delikatesów i składu win na potrzeby jego pięknej i dużo młodszej żony Marii. Początkowo niewielka rezydencja przemieniła się w prawdziwy pałac. W latach 40-tych obiekt był siedzibą wójta, a w latach późniejszych m.in. siedzibą związków zawodowych i kina 'Przyjaźń'. W latach 60-tych budynek został rozbudowany, a w ostatnich latach był siedzibą banku. Przeszedł generalny remont, a teraz jest do kupienia. Nieoficjalnie wiadomo, że cena to ponad 6 mln złotych.

Kompleks budynków przy obecnej ul. Jana Pawła II powstał w latach 1869-1870 na wywłaszczonych gruntach kanonii Głęboczka. Był przeznaczony dla inspektora Kieleckiego Gimnazjum Klasycznego Męskiego nr 1 przy ówczesnej ul. Dużej 6. Autorem projektu był Franciszek Ksawery Kowalski, a zrealizował go Piotr Nawłocki z Rakowa. W 1997 roku budynek został kupiony przez TUiR 'Warta'. Budynek przeszedł gruntowny remont, ale kilka lat temu wystawiono go na sprzedaż. Ówczesna cena to 3,5 mln zł za działkę o powierzchni 2,6 tys. m kw., na której stoją trzy budynki zaadaptowane na potrzeby biur o łącznej powierzchni 825 m kw. - Obecnie nieruchomość jest wykorzystywana na potrzeby Warty. Nie prowadzimy aktualnie aktywnych działań zmierzających do sprzedaży tego budynku. Natomiast w przypadku zgłoszenia się potencjalnego inwestora zainteresowanego nabyciem tej nieruchomości jesteśmy skłonni rozpatrzeć taką ofertę - mówi Michał Dwurzyński, dyrektor Departamentu Administracji TUiR 'WARTA'. Dodaje, że 'dopiero ewentualne negocjacje wszystkich warunków sprzedaży będą mogły wyznaczyć poziom ceny nieruchomości, który do czasu zawarcia transakcji pozostanie tajemnicą handlową'.

PAWEŁ MAŁECKI

Budynek u zbiegu ulic Słowackiego i Prostej w Kielcach powstał w 1908 roku. Wówczas był jednym z najpiękniejszych w mieście. Zaprojektował go i wybudował Władysław Huet, nauczyciel Miejskiej Szkoły Handlowej, a później Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego. 'Gazeta Kielecka' donosiła wtedy: 'Huet wznosi dom piętrowy, odstąpiony od ulicy, z kwietnikiem. Ma to być cacko po wykończeniu'. Długo się nim nie cieszył, zmarł 13 maja 1923 roku. W kielecko-radomskim 'Słowie' ukazała się notatka, w której m.in. czytamy: 'Jako artysta malarz zmarły pozostawił w domu cenną spuściznę, jako architekt przyozdobił miasto pięknym domem stylowym'.

Kiedy w 2007 roku willę kupił przedsiębiorca Dariusz Mróz, była to ruina. Z unijną pomocą udało się ją wyremontować i od czerwca 2013 roku znów zdobi miasto.

Fot. Adam Kumorowicz / Agencja Gazeta

Piękny pałacyk przy ul. Słowackiego 16 zaprojektował i wybudował Stanisław Szpakowski, absolwent Instytutu Inżynierów Cywilnych w Petersburgu, a od 1905 roku inżynier-architekt guberni kieleckiej. Budynek powstał w latach 1904-906 z myślą o licznej rodzinie i funkcji reprezentacyjnej. Jak pisze prof. Żaboklicki, to klasyczny przykład stylu secesyjnego. Dziś mieści się w niej m.in. Automobilklub Kielecki.

Budynek przy ul. Żelaznej 35 to pamiątka po współwłaścicielu Fabryki Mebli Giętych ?Henryków? Henryku Brunerze. Została wybudowana po 1912 roku i nawiązywała swoim wyglądem do banku u zbiegu ul. Paderewskiego i Sienkiewicza. Pierwotnie była widoczna z każdej strony, bo wokół nie było innej zabudowy. Dziś mocno schowana w głębi podwórka, od 1960 roku pełni funkcję przychodni zdrowia.

PAWEŁ MAŁECKI

Budynek u zbiegu ul. Żeromskiego i Prostej powstał w 1927 roku na podstawie projektu Leona Kuczewskiego. 'To ciekawa kompozycja przestrzenna spełniająca oczekiwania architektury w pierwszych latach niepodległej Polski - połączenie ciągle jeszcze modnego stylu secesyjnego z symboliką dworu polskiego' - ocenia prof. Żaboklicki w nr 2/2014 kwartalnika 'Renowacja i Zabytki'.

Budynek przy ul. Sienkiewicza 2 to dom własny architekta Józefa Gidlewskiego, który najpierw był 'konduktorem drogowym' a od 1912 roku architektem miejskim. Jak informuje Jan Leszek Adamczyk w swojej książce 'Portrety zabytków Kielc', jego dziełem był m.in. projekt dzielnicy mieszkaniowej w rejonie dworca kolejowego. Posesję przy ul. Sienkiewicza kupił w 1904 roku, a budowę kamienicy rozpoczął w 1909 roku. Obecnie, po rozbudowie jest siedzibą banku.

'Wzniesiony przez Aleksandra Dunina Borkowskiego i rozbudowany w następnych latach dwór, częściowo zrujnowane budynki dawnego browaru są dziś w opłakanym stanie i wymagają rewaloryzacji' - pisał już jedenaście lat temu Jan Leszek Adamczyk w swojej książce ?Portrety zabytków Kielc? o okazałym budynku u zbiegu ul. Ogrodowej i Jana Pawła II. Niestety, ten opis nadal świetnie pasuje.

Sam budynek powstał po 1850 roku, a wybudował go Aleksander Dunin Borkowski, absolwent Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Warszawskiego i ówczesny budowniczy powiatu kieleckiego. W 1868 rok posesję kupiła rodzina Stumpfów i wybudowała w sąsiedztwie browar. Pod koniec XIX nieruchomość odkupiła rodzina Karschów z Radomia i od ich nazwiska funkcjonuje obecna, popularna nazwa.

Według historyków regionalistów Dom Saskich przy Rynek 16 to jedna z najstarszych, najokazalszych i najpiękniejszych kamienic mieszczańskich w mieście. W końcu XVIII wieku stał tu częściowo murowany dom Józefa Jaworskiego. W 1821 r. dostał on zgodę na przebudowę kamienicy, dzięki czemu powstał piętrowy, podpiwniczony dom frontowy z dwutraktowym podziałem wnętrza, przedłużony o dwie oficyny. Miał wygodną i przestronną sień. W czasach kiedy do domu przyjeżdżało się konno lub zaprzęgiem, taka sień była wielką wygodą. Przełomową chwilą dla tej kamienicy był rok 1884, kiedy właścicielem został bogaty mieszczanin Bronisław Saski. W 1888 r. - ta data widnieje do dziś na fasadzie budynku - Saski gruntownie przebudował i powiększył kamienicę. Dobudował dodatkowe piętro, przeniósł klatkę schodową ze strony wschodniej na zachodnią, nadbudował oficynę i nadał elewacji neobarokowy wystrój. Wnętrza zostały bogato ozdobione stiukami. Taki wygląd Dom Saskich zachował do dzisiaj. Mieści się w nim m.in. kielecka redakcja 'Gazety Wyborczej'

Naczelnik powiatu kieleckiego Tomasz Zieliński posesję przy obecnej ul. Zamkowej 5 wydzierżawił w 1847 r. Wcześniej była to szkoła jazdy konnej, przerobiona na początku XIX wieku na budynek mieszkalny. Ale to właśnie Zieliński miał największy wpływ na obecny kształt budynku. Przebudował go bowiem na romantyczny pałacyk. Po remoncie głównego budynku dobudowano do niego w latach 1851-57 od strony wschodniej wieżę, oranżerię i basztę, a od zachodniej bramę. Od południa budynki ogrodzono murem z basztą 'Plotkarką'. Słynny był wówczas przepiękny ogród kwiatowy, tzw. romantyczny, zorganizowany przez naczelnika. Dziś to siedziba Domu Środowisk Twórczych.

PAWEŁ MAŁECKI

Budynek przy ul. Wesołej 31 to dom własny najsłynniejszego kieleckiego architekta - Franciszka Ksawerego Kowalskiego. Ten absolwent Warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych  od 1864 roku miał posadę budowniczego powiatu kieleckiego, a od 1867 roku budowniczego gubernialnego. To autor wielu znanych budynków w Kielcach, który budowę własnego domu zaczął w 1880 roku i zakończył dwa lata później. Jak donosiła 'Gazeta Kielecka' jego 'Osobliwością jest mały ogródek Semiramidy na piętrze'.

Ta niewielka kamienica projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego stanęła stanęła około 1895 roku przy obecnej ul. Mickiewicza 6, na działce należącej do żony słynnego architekta. Obie nieruchomością państwa Kowalskich przylegały do siebie podwórzami.

Pisząc tekst korzystałem m.in. z książki Jana Leszka Adamczyka i Tadeusza Wróbla 'Portrety zabytków Kielc' oraz pracy 'Rezydencje miejskie w Kielcach z końca XIX i początków XX wieku' Andrzeja Żaboklickiego w kwartalniku 'Renowacja i Zabytki' nr  IV/2014.